Pierwsze, drugie i trzecie przykazanie Poniżej przedstawiamy osoby, które przed Augustynem wskazywały na inny podział przykazań, niż mają Świadkowie Jehowy. Przede wszystkich chodzi o połączenie słów „Nie będziesz miał cudzych bogów obok Mnie” (Wj 20:3) i „Nie będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu...” (Wj 20:4-5) w jedno przykazanie.
Pierwsze, drugie i trzecie przykazanie
Poniżej przedstawiamy osoby, które przed Augustynem wskazywały na inny podział przykazań, niż mają Świadkowie Jehowy. Przede wszystkich chodzi o połączenie słów „Nie będziesz miał cudzych bogów obok Mnie” (Wj 20:3) i „Nie będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu...” (Wj 20:4-5) w jedno przykazanie.Wprowadzą nas w tę problematykę słowa z encyklopedii katolickiej i innego podręcznika teologicznego:
„Inni pisarze kośc., z Orygenesem (Homil. in Exodum 8,2) i Augustynem (Quaest. in Exodum 71) na czele, łączyli zakaz czci obcych bogów i sporządzania obrazów Jahwe, uważając je za pierwsze; zakaz pożądania dzielili na 2 przykazania – pożądania cudzej żony oraz cudzej własności; taki podział przyjął Kościół. kat. oraz ewangelickoaugsburski” („Encyklopedia Katolicka” Lublin 1985, t. III, szp. 1107-1108).
„Nieco inny podział znajduje się u Orygenesa, Klemensa Aleksandryjskiego i Augustyna; odpowiada on podziałowi znanemu z katechizmów” („Katolicyzm A-Z” ks. Z. Pawlak, Poznań 1989 s. 71).
Orygenes (ur. 185) – „Dla tych bowiem, którzy badają nauki żydowskie i porównują je z naukami chrześcijańskimi, jest rzeczą oczywistą, że Żydzi czczą wyłącznie Boga, który stworzył niebo i świat cały, i są posłuszni nadanemu przez Boga prawu: »Nie będziesz miał cudzych bogów przede mną. Nie uczynisz sobie żadnej rzeźby ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko, ani tego, co jest na ziemi nisko, ani tego, co jest w wodach pod ziemią. Nie będziesz się im kłaniał ani służył« [Wj 20:3-5]” („Przeciw Celsusowi” V:6).
„(...) chrześcijanie natomiast i Żydzi nie tylko brzydzą się świątyniami i posągami bogów, ale, gdy trzeba, gotowi są raczej śmierć ponieść, niż splamić grzechem swe wyobrażenie najwyższego Boga. Do takiego postępowania skłoniły ich następujące polecenia: »Pana, Boga twego bać się będziesz i Jemu samemu służyć będziesz« [Pwt 6:13]; »Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną. Nie uczynisz sobie rzeźby ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko, ani tego, co jest na ziemi nisko, ani tego, co jest w wodach pod ziemią! Nie będziesz im się kłaniał i służył« [Wj 20:3-5]; »Panu, Bogu twemu kłaniać się będziesz i Jemu samemu służyć będziesz« [Mt 4:10] oraz inne, o podobnym wydźwięku” („Przeciw Celsusowi” VII:64).
Orygenes świadczy dodatkowo, pisząc o słowach z Wj 20:3-5, że inni też twierdzą, iż „cały ten tekststanowi jedno przykazanie” („Homilie o Księdze Wyjścia” 8:2).
Tertulian (ur. 155) – „Co do nakazów ewangelii, niech cierpliwie poczekają jeszcze, aż wyłożę podstawę tych nakazów, a mianowicie prawo, aż wyjaśnię wolę Boga, którego i ja uznaje: »ja jestem – powiada – Bóg twój Bóg, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej. Nie będziesz miał innych bogów prócz mnie. Nie uczynisz sobie podobieństwa tych rzeczy, które są na niebie, ani nad ziemią, czy w morzu i pod ziemią. Nie będziesz ich czcił ani im służył. Ja bowiem Pan, jestem twoim Bogiem« [Wj 20:2-4]” („Lekarstwo na ukłucie skorpiona” 2).
Podobnie tekst ten przekazuje Teofil Antiocheński (ur. ok. 120) w piśmie „Do Autolyka” III:9,2.
Klemens Aleksandryjski (ur. 150) – „Pierwsze przykazanie Dekalogu oświadcza kategorycznie, że jeden jest tylko Bóg Wszechmogący (...) oraz aby poniechali czci dla wyobrażeń rzeczy stworzonych, a także aby całą nadzieje pokładali w prawdziwym Bogu. Drugie przykazanie głosi, że nie należy przywoływać i przenosić wspaniałej potęgi Boga (a właściwie Jego imienia...) – nie przenosić zatem Jego imienia na to, co stworzone i nic nie warte (...) Trzecie przykazanie głosi, że świat powstał z woli Bożej i że on nam dał jako wytchnienie dzień siódmy ze względu na niedolę życia” („Kobierce” VI:137,2-4; cytat za „Kobierce. Klemens Aleksandryjski” tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Warszawa 1994).
Widać, że dla Klemensa Aleksandryjskiego przykazanie o dniu świętym jest „trzecim przykazaniem”. Widzimy więc, że istnieją dla niego wcześniej dwa przykazania, które wymienia (o cudzych bogach wraz z ich podobiznami i o wzywaniu imienia Bożego). Mało tego, w swoim fragmencie o „trzecim przykazaniu” odwołuje się on do pisma Żyda Arystobula (II w. przed Chr.), który wymieniony jest w 2Mch 1:10. Nie jest to więc wymysł Klemensa, ale interpretacja ta pochodzi z II wieku przed Chrystusem. Słowa Arystobula zostały zachowane też w piśmie Euzebiusza z Cezarei (Praeparatio evangelica XIII 12,9-13).
Co jeszcze przemawia za tym, że słowa „Nie będziesz miał cudzych bogów obok Mnie” (Wj 20:3) i „Nie będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu...” (Wj 20:4-5) powinny być jednym przykazaniem?
Otóż wiadomo, że w tamtych czasach bogowie byli głównie stworzeni jako rzeźby, posągi, słupy (Wj 32:4 - „nakazał (...) uczynić z tego posąg cielca ulany z metalu. I powiedzieli: «Izraelu, oto bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej»”) lub zjawiska natury (słońce, księżyc, gwiazdy) oraz jako ‘święte’ zwierzęta. Dla Izraelitów ci bogowie nie istnieli w rzeczywistości jako boskie duchy. Słowa „nie będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu...” są więc wyjaśnieniem i komentarzem do fragmentu „nie będziesz miał bogów innych obok Mnie”. W przykazaniu wyżej wymienionym jest mowa o zakazie kultu (figur), tego „co jest na niebie (...) na ziemi (...) w wodach (...)”. Termin „na niebie” dotyczy słońca, gwiazd itp. (Pwt 4:19), które są utożsamiane z bożkami (Ez 8:16). To samo dotyczy określenia „na ziemi” (Pwt 4:39), co można wiązać z wszelkimi czczonymi zwierzętami (Ez 8:10, Mdr 13:10, 15:18, Ps 106:20).
Gdyby potraktować obie wypowiedzi jako osobne przykazania, to okaże się, że one całkowicie się pokrywają. Po co więc dwa identyczne przykazania?
A zrozumiałe jest ich połączenie w jedno przykazanie, gdyż wtedy jedne słowa wyjaśniają drugie.
Trzeba tu dodać, że u Żydów palestyńskich, aż do dziś, słowa „Nie będziesz miał cudzych bogów obok Mnie” (Wj 20:3) i „Nie będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu...” (Wj 20:4-5) stanowią jedno przykazanie:
„Żydzi palest. (Talmud), opierając się na d.[ekalogu] z Wj 20, za pierwsze przykazanie uważali wprowadzenie: »Ja jestem Jahwe, Bóg twój, którym cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli« (w. 2), za II zaś zakaz czci obcych bogów i obrazów Jahwe (20,3-6); za nast. zakaz wzywania Jahwe do czczych rzeczy” („Encyklopedia Katolicka” Lublin 1985, t. III, szp. 1107).
O tym fakcie Towarzystwo Strażnica wspomina prawdopodobnie tylko jeden raz (patrz ang. Przebudźcie się! 22.02 1976 s. 27).